พันธมิตรและโครงการต่าง ๆ

จีน: โครงการปลูกข้าวเป็นมิตรต่อสภาพภูมิอากาศ

ระยะเวลาดำเนินโครงการ:

พฤศจิกายน 2564 - พฤษภาคม 2568

พันธมิตรโครงการ:

มูลนิธิ Zhenrong

ความเป็นมา

การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศมีความสัมพันธ์อย่างใกล้ชิดกับการเกษตร โดยเฉพาะภาคการเพาะปลูกและปศุสัตว์ ซึ่งเป็นหนึ่งในกิจกรรมหลักที่ปล่อยก๊าซเรือนกระจก และเป็นภาคส่วนที่ได้รับผลกระทบโดยตรงจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ งานวิจัยของธนาคารโลกพบว่า การปลูกข้าวปล่อยก๊าซมีเทนประมาณร้อยละ 10 ของก๊าซมีเทนจากกิจกรรมทั้งหมดของมนุษย์ นอกจากนี้ การปลูกข้าวยังใช้น้ำสำหรับการชลประทานถึงร้อยละ 40 ของปริมาณน้ำชลประทานทั่วโลก อย่างไรก็ตาม ข้าวเป็นแหล่งอาหารที่ให้พลังงานเป็นสัดส่วนประมาณ 1 ใน 5 ของทั้งโลก ดังนั้น ภัยแล้งและปัญหาการขาดแคลนน้ำที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศอาจส่งผลกระทบต่อผลผลิตข้าว ซึ่งจะสร้างความท้าทายอย่างมากต่อความเป็นอยู่ของผู้คน

จีนเป็นหนึ่งในประเทศผู้ผลิตข้าวที่สำคัญของโลก โดยจีนใช้หลักการความมั่นคงทางอาหารและยึดประชาชนเป็นศูนย์กลาง ภายใต้สถานการณ์ที่ “ประเทศใหญ่แต่เกษตรกรเป็นรายย่อย” โครงการนี้จึงมุ่งสำรวจแนวทางแก้ไขปัญหาสำคัญ ได้แก่ ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากการผลิตข้าว ลดมลพิษทางเคมีจากการเกษตร แก้ปัญหาการขาดแคลนแรงงานเกษตรที่เกิดจากการขยายตัวของชุมชนเมือง พัฒนาแนวทางการปลูกข้าวแบบเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมและลดการปล่อยคาร์บอนที่เหมาะสมกับลักษณะเฉพาะตัวของการเพาะปลูกในแต่ละพื้นที่

ลักษณะสำคัญของโครงการ

  • โครงการสนับสนุนการทำงานร่วมกันระหว่างพันธมิตร ทีมวิจัย องค์กรภาคประชาสังคม สหกรณ์การเกษตร และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง โดยใช้ “เทคโนโลยีการปลูกข้าวเป็นมิตรต่อสภาพภูมิอากาศ” ที่พัฒนาโดยสถาบันในประเทศ เพื่อนำร่องการเพาะปลูกในมณฑลเสฉวน ยูนนาน หูหนาน เฮยหลงเจียง และกวางตุ้ง พร้อมจัดฝึกอบรมเชิงเทคนิค การสังเคราะห์องค์ความรู้ และการขยายผลแนวทางปฏิบัติ
  • โครงการในแต่ละพื้นที่มีลักษณะเฉพาะตน ซึ่งทำให้มั่นใจได้ว่า ผลสำเร็จของโครงการจะมีความสอดคล้องกับสภาพความเป็นจริง โครงการที่มณฑลเสฉวน สหกรณ์การเกษตรระดับหมู่บ้านเป็นผู้ดำเนินการหลัก ใช้แนวทางไถพรวนอนุรักษ์ช่วยปรับปรุงคุณภาพดินควบคู่ไปกับการผลิตข้าวเชิงนิเวศ โครงการที่มณฑลยูนนานครอบคลุมพื้นที่หลากหลายตั้งแต่คุนหมิงไปจนถึงสิบสองปันนา พร้อมลดการใช้ปุ๋ยไนโตรเจนในเขตทะเลสาบเอ๋อไห่และทะเลสาบฝูเซียนเพื่อปกป้องแหล่งน้ำอย่างเป็นรูปธรรม สำหรับพื้นที่บริเวณทะเลสาบต้งถิงในมณฑลหูหนาน มีการพัฒนาอุปกรณ์ปลูกข้าวขนาดเล็กเพื่อลดปัญหาการขาดแคลนแรงงาน พื้นที่อู๋ชางในมณฑลเฮยหลงเจียงมีการร่วมมือกับสหกรณ์การเกษตรในพื้นที่เพื่อนำเทคนิคการปลูกข้าวที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมมาผสมผสานกับระบบการปลูกข้าวร่วมกับการเลี้ยงเป็ด ช่วยให้สามารถลดการปล่อยก๊าซมีเทน เพิ่มผลผลิต และยกระดับคุณภาพข้าวได้อย่างมีประสิทธิภาพ
  • ตลอดช่วงระยะการดำเนินโครงการ มีการจัดอบรมแนวคิดและเทคนิคให้กับองค์กรภาคประชาสังคม สหกรณ์การเกษตร พื้นที่พาะปลูก และเกษตรกร เพื่อร่วมกันค้นหาแนวทางแก้ไขปัญหาที่เหมาะสมกับสภาพพื้นที่
  • มีการสรุปองค์ความรู้จากโครงการนำร่อง และเผยแพร่แนวปฏิบัติผ่านคู่มือ เช่น “คู่มือการปลูกข้าวเป็นมิตรต่อสภาพภูมิอากาศในระดับอุตสาหกรรม” และ “คู่มือเทคนิคการปลูกข้าวเป็นมิตรต่อสภาพภูมิอากาศ” เพื่อรองรับการขยายผลไปยังพื้นที่อื่น ๆ

ผลลัพธ์โครงการ

  • โครงการส่งเสริมให้มีการนำผลการวิจัยทางวิทยาศาสตร์ไปใช้ในทางปฏิบัติเพื่อช่วยเกษตรกรรายย่อยรับมือกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
  • เกิดการผสมผสานองค์ความรู้ดั้งเดิมของเกษตรกรรมจีนเข้ากับเทคโนโลยีสมัยใหม่ เพื่อนำไปสู่รูปแบบการเกษตรสีเขียวที่ลดการปล่อยคาร์บอน
  • โครงการให้ความสำคัญกับความสมดุลระหว่างการพัฒนาอย่างยั่งยืนและการประกอบอาชีพของเกษตรกร โดยออกแบบแนวทางที่เหมาะสมกับเกษตรกรรายย่อย พื้นที่เพาะปลูกระดับครัวเรือน และพื้นที่เพาะปลูกระดับอุตสาหกรรม พร้อมส่งเสริมการแลกเปลี่ยนองค์ความรู้ระหว่างกลุ่มเกษตรกร
  • มีการผสานการดำเนินโครงการนำร่องกับการสังเคราะห์องค์ความรู้เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการขยายผลสู่ระดับที่กว้างขึ้น
Scroll to Top