Bối cảnh
Tại Hội nghị lần thứ 26 (COP26) các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (UNFCCC), Việt Nam cam kết sẽ tiếp tục có những hành động thiết thực hướng tới mục tiêu đạt được mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Trong kế hoạch hành động, phương thức sản xuất lúa nước thân thiện với môi trường sẽ giúp Việt Nam đạt được cam kết này. Dựa trên những kết quả đã tích lũy được, Việt Nam cần đẩy mạnh hơn nữa phương thức canh tác bền vững, đồng thời nâng cao giá trị ngành lúa gạo và thúc đẩy phát triển bền vững các ngành liên quan. Điều đó có nghĩa là, cùng với thực hiện các mục tiêu như nâng cao chất lượng gạo trong nước, nâng cao thu nhập của nông dân và hiệu quả kinh doanh v.v., Việt Nam cũng cần phải đóng góp vào công cuộc ứng phó biến đổi khí hậu toàn cầu.
Hệ thống thâm canh lúa cải tiến (SRI) là một phương pháp canh tác lúa thân thiện với môi trường sinh thái đã được triển khai tại hơn 50 quốc gia trên toàn thế giới. Tính đến năm 2013, trên lãnh thổ Việt Nam đã có 23 tỉnh thành áp dụng kỹ thuật này nhằm giảm thiểu phát thải khí từ hoạt động sản xuất nông nghiệp, cải thiện đời sống nông dân trồng lúa, giảm thiểu biến đổi khí hậu và thúc đẩy phát triển bền vững ngành lúa gạo.
Do đó, dự án hỗ trợ Việt Nam tiếp tục đẩy mạnh mở rộng hệ thống thâm canh lúa cải tiến, hỗ trợ đào tạo kỹ thuật cho nông dân, tối đa hoá lợi ích cho các bên liên quan như nông dân, thương lái v.v. trong ngành lúa gạo và đồng thời thúc đẩy xây dựng thị trường lúa gạo SRI.
Các kỹ thuật canh tác cải tiến SRI như cấy lúa, làm mạ, tưới ngắt quãng, bón phân v.v. đã giúp tăng hiệu quả và nâng cao năng suất sản xuất, giúp giảm phát thải nhà kính, giảm các chi phí đầu vào như: hạt giống, phân bón, thuốc trừ sâu và tưới tiêu v.v. Việc sử dụng các loại phân bón hữu cơ sinh học, phụ phẩm nông nghiệp, rác thải hữu cơ nhằm thay thế tối đa việc sử dụng phân bón hoá học giúp làm tăng chất hữu cơ trong đất, đồng thời việc làm cỏ định kỳ sớm cũng sẽ tạo điều kiện hiếu khí cho đất. Tưới ngắt quãng có thể làm giảm lượng khí metan trong ruộng lúa. Giảm sử dụng phân bón có thể giúp giảm lượng khí thải nitơ oxit (N2O), đây là một trong những tác nhân lớn nhất gây ra hiện tượng nóng lên toàn cầu.
Bên cạnh đó, cần quan tâm đến quy hoạch sử dụng đất ở các vùng trồng lúa, nâng cao hàm lượng chất hữu cơ trong đất trồng, giảm thiểu sử dụng hóa chất nông nghiệp hiệu quả, nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp nhất là bảo vệ nguồn carbon hữu cơ trong đất canh tác, giảm thiểu phát thải khí nhà kính từ các hoạt động sản xuất nông nghiệp. Thông qua kỹ thuật canh tác này kết hợp đổi mới mô hình, đảm bảo an ninh lương thực, giảm thiểu sự nóng lên của khí hậu và thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành lúa gạo.
