In a bid to enhance agricultural biodiversity and sustainable farming practices, the Farmers Seed Network (FSN) and Southeast Asia Regional Initiatives for Community Empowerment (SEARICE), through the Securing the Ecosystem by Enhancing Diversity and Sustainability (SEEDS) project, had facilitated a groundbreaking learning exchange on 3-5 April 2025 in the Philippines. Từ ngày 03/04 đến ngày 05/04/2025 tại Philippines, nhằm tăng cường đa dạng sinh học nông nghiệp và các phương pháp canh tác bền vững, Mạng lưới Hạt giống Nông dân Trung Quốc (FSN) và Sáng kiến Khu vực Đông Nam Á về Trao quyền cho Cộng đồng (SEARICE) đã thông qua dự án Bảo vệ Hệ sinh thái bằng cách Tăng cường Đa dạng và Bền vững (SEEDS) để tổ chức một chương trình trao đổi học tập mang tính đột phá.
Chương trình trao đổi đã đưa 11 đại biểu Trung Quốc đến các cộng đồng nông nghiệp ở Bắc Cotabato và tỉnh Sultan Kudarat để tìm hiểu những đổi mới trong bảo tồn hạt giống, nông nghiệp hữu cơ và vận động chính sách. Họ đã tham gia các cuộc thảo luận nhóm về sản xuất, bảo quản và tiếp thị hạt giống trong khi tham quan các trang trại thử nghiệm, ngân hàng hạt giống cộng đồng và một địa điểm phân bón hữu cơ.
Điểm nhấn của buổi trao đổi là những câu chuyện được chia sẻ bởi những người nông dân Philippines tham gia vào việc lai tạo lúa và ngô. Một trong số đó là ông Eduardo Edullantes, Sr., một nông dân lai tạo giống và là chủ tịch Hiệp hội Nông dân Lúa và Rau Kamarahan tại President Roxas, Bắc Cotabato. Mặc dù không được đào tạo bài bản, ông Edullantes đã phát triển hai giống lúa chịu được biến đổi khí hậu là EE1 và Wado 3 – thông qua các kỹ năng được rèn luyện tại Trường Nông dân Thực địa (FFS) về Chọn giống cây trồng có sự tham gia của nông dân (PPB) của SEARICE năm 2000. Các giống lúa hữu cơ này cho năng suất tương đương với hạt giống thương mại, đồng thời mang lại hương thơm và hương vị vượt trội, với giá bán 65 peso/kg (~ 27.000 vnđ), cao hơn 30-35% so với giá gạo hiện hành trên thị trường.
“Chúng tôi đã chủ động không phụ thuộc vào hạt giống và hóa chất nhập khẩu nữa”, Edullantes, thành viên của hiệp hội yêu cầu sản xuất hữu cơ, chia sẻ. “Hạt giống của địa phương thích nghi tốt với thời tiết thất thường, nhờ đó giúp giảm chi phí và bảo vệ được đất đai.”
Các đại biểu cũng đã quan sát các phương pháp nông nghiệp tái tạo được Rey Nitura, Chủ tịch Hiệp hội Nông dân Hữu cơ Kidapawan, áp dụng trên trang trại rộng 3 héc-ta của ông ở ngoại ô thành phố Kidapawan, tỉnh Cotabato. Từng là một đồng cỏ bỏ hoang, hiện nay mảnh đất này đã thay đổi thành một trang trại hữu cơ trù phú với cảnh quan đa dạng gồm cây ăn quả, vườn rau và ruộng lúa dưới sự chăm sóc của Nitura trong hơn 3 năm.
Nitura bộc bạch: “Việc chuyển đổi đất hoang sang canh tác hữu cơ hiệu quả rất khó khăn và tốn kém. Song sau ba năm kiên trì, thành quả thu về đã khiến những khó khăn ban dầu tan biến.”
Nitura tích cực tham gia lai tạo giống và trao đổi giống với những người nông dân khác để kiểm tra khả năng thích nghi của chúng trên trang trại của mình. Hiện tại mục tiêu chính của ông là xác định các giống lúa chịu hạn, giải quyết những thách thức chung về tưới tiêu hạn chế và hạn hán mà nông dân địa phương đang phải đối mặt.
Tại thị trấn Arakan, Bắc Cotabato, đoàn đại biểu đã chứng kiến tác động rõ rệt từ sự hợp tác của SEARICE với chính quyền địa phương. Năm 2023, thành phố đã ban hành Bộ luật Nông nghiệp Bền vững mang tính đột phá, do nông dân soạn thảo và được SEARICE hỗ trợ nhằm bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và thúc đẩy an ninh lương thực. Các điều khoản chính bao gồm lệnh cấm sinh vật biến đổi gen GMO, nông dân được tiếp cận tự do với hạt giống, ngân hàng hạt giống cộng đồng được thể chế hóa, có các biện pháp bảo vệ pháp lý cho các giống do nông dân lai tạo và các ưu đãi cho việc lai tạo cây trồng truyền thống.
Cán bộ phụ trách nông nghiệp James Dulay cũng đã tham quan Nông trại Thiên nhiên Tích hợp Arakan (4 héc-ta) như một mô hình chuẩn áp dụng phương pháp hữu cơ JADAM với chi phí tối ưu. Nơi đây cũng đã bảo tồn hơn 300 giống lúa cạn truyền thống và xây dựng một ngân hàng hạt giống để lưu giữ sự đa dạng di truyền.
“Trang trại này được thành lập theo quy định và đã trở thành một trung tâm giáo dục cho chính quyền địa phương, các tổ chức xã hội dân sự và các chuyên gia tư nhân muốn nghiên cứu và nhân rộng các phương pháp canh tác nông nghiệp bền vững của Arakan”, ông Dulay cho biết.
Đoàn đại biểu Trung Quốc bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới SEARICE và nông dân Philippines vì những hiểu biết vô giá thu được trong chương trình trao đổi, đặc biệt là về những đổi mới của nông dân trong việc phát triển các giống lúa của riêng họ và sự hợp tác hiệu quả của SEARICE với chính quyền địa phương để thúc đẩy quyền của nông dân đối với hạt giống.
Tiến sĩ Tống Nhất Thanh của FSN đã nhấn mạnh tầm quan trọng của chương trình trao đổi, lưu ý rằng nông dân sản xuất nhỏ ở cả Philippines và Trung Quốc đều phải đối mặt với những thách thức tương tự về đa dạng sinh học di truyền và hệ thống lương thực. Bà cho biết chương trình trao đổi không chỉ củng cố mối quan hệ nông nghiệp Philippines và Trung Quốc mà còn tái khẳng định sức mạnh của sự đổi mới do nông dân dẫn dắt trong việc bảo tồn đa dạng sinh học.
Normita Ignacio khẳng định “Những cuộc trao đổi này cực kỳ quan trọng để kết nối các ý tưởng. Chính việc để nông dân dẫn dắt cuộc trò chuyện mới giúp chúng ta thiết lập các hệ thống phục vụ đúng nhu cầu của cộng đồng và hệ sinh thái.”
Chương trình Trao đổi Học tập là một phần của dự án Bảo vệ Hệ sinh thái bằng cách Tăng cường Đa dạng và Bền vững (SEEDS) của SEARICE, được tài trợ bởi Tổ chức EarthCare. SEEDS hướng đến mục tiêu tăng cường đa dạng di truyền tại trang trại, trao quyền cho các hộ nông dân nhỏ trong việc quản lý hạt giống và thúc đẩy các chính sách hỗ trợ quyền của nông dân.
