Từ ngày 28/11 đến ngày 29/11/2024, hơn 50 chuyên gia nông nghiệp, nhà nghiên cứu và nhà hoạch định chính sách từ khắp Châu Á đã tụ họp tại Bangkok Thái Lan để tham dự Hội thảo khu vực Thúc đẩy canh tác lúa thích ứng với biến đổi khí hậu tại châu Á. Hội thảo do Đại học Chulalongkorn và Trung tâm Sinh thái Thuốc trừ sâu (PEAC) đồng tổ chức, với sự hỗ trợ của Tổ chức ECF.
Buổi hội thảo tập trung vào các chiến lược nhằm tăng cường an ninh lương thực và thúc đẩy tính bền vững trên khắp Châu Á, nơi đang phải đối mặt với những thách thức kép của biến đổi khí hậu và dấu chân sinh thái của việc trồng lúa. Lúa gạo là lương thực chính của hơn một nửa dân số thế giới nhưng lại dễ bị tổn thương trước các rủi ro khí hậu và cũng là một nguồn phát thải khí mê-tan đáng kể.
Các đại biểu đến từ Trung Quốc, Indonesia, Philippines, Thái Lan và Việt Nam đã chia sẻ những kết quả nghiên cứu mới nhất và những đổi mới chính sách trong bối cảnh của mỗi nước.
Tiến sĩ Trần Thị Diệu (Việt Nam) đã trình bày chiến lược của Việt Nam nhằm đảm bảo an ninh lương thực ở Đồng bằng sông Cửu Long trong bối cảnh biến đổi khí hậu, tập trung vào việc phát triển một triệu héc-ta lúa chất lượng cao, phát thải thấp và đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Ông Said Abdullah – Liên minh KRKP, Indonesia đã giới thiệu “Dự án Tương lai” đề cập đến tác động của El Nino đối với sản xuất lúa gạo và hệ thống lương thực đô thị, đồng thời nhấn mạnh sự tham gia của thanh niên và các sáng kiến kinh doanh xanh.
Ông Chu Đồng Hưng (Tongxing Zhu) – Viện Phát triển sáng tạo xanh, Trung Quốc đã trình bày phương pháp tiếp cận carbon kép của Trung Quốc trong lĩnh vực nông nghiệp – thực phẩm, tập trung vào đổi mới chính sách để hỗ trợ các hộ nông dân nhỏ, đặc biệt là ở các tỉnh như Tứ Xuyên và Vân Nam.
Tiến sĩ Jeeranuch Sakkhamduang (Thái Lan, Viện Môi trường Thái Lan) ủng hộ chủ quyền lương thực thông qua nông sinh thái, canh tác hữu cơ và trao quyền cho nông dân, nhằm ứng phó với những biến đổi khí hậu ở Thái Lan.
Bà Normita Ignacio – đại diện xã hội dân sự Philippines đã đưa ra lời phê phán về nền nông nghiệp công nghiệp, kêu gọi chuyển đổi mạnh mẽ sang hệ thống nông sinh thái và thực phẩm do địa phương thúc đẩy.
Các phiên thảo luận chuyên đề cũng giới thiệu các công nghệ thực tiễn. Tiến sĩ Hoàng Văn Phú đã trình bày các chương trình “3 Giảm, 3 Tăng” và “1 Phải, 5 Giảm” của Việt Nam nhằm thúc đẩy các biện pháp canh tác lúa ít carbon. Bà Lâm Tử Linh (Ziling Lin) đến từ Trung Quốc đã nhấn mạnh vai trò của các thiết bị thích ứng với biến đổi khí hậu, như phương pháp tưới rãnh (furrow irrigation) trong việc cải thiện khả năng chống chịu với thời tiết khắc nghiệt. Ông Alfie Pulumbarit (MASIPAG, Philippines) đã giới thiệu một hệ thống hạt giống do nông dân làm chủ, thúc đẩy đa dạng sinh học nông nghiệp và các giống cây trồng chống chịu biến đổi khí hậu, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của quyền sở hữu cộng đồng và kiến thức truyền thống.
Trong suốt buổi hội thảo, các kỹ thuật chính như tưới ngập khô xen kẽ (AWD), bón phân hữu cơ và trao đổi hạt giống có sự tham gia (PSE) thường xuyên được nhấn mạnh. Các chủ đề rộng hơn bao gồm sự tham gia của cộng đồng, bình đẳng giới và hòa nhập thanh thiếu niên, và việc lồng ghép kiến thức truyền thống vào việc xây dựng hệ thống lương thực thích ứng với biến đổi khí hậu.
Ngoài các phiên thảo luận chuyên đề, các đại biểu đã tham gia các cuộc thảo luận nhóm nhỏ, qua đó làm rõ một số hạn chế chung của khu vực – bao gồm chi phí đầu vào cao, nhận thức hạn chế về các thực hành ứng phó thông minh với biến đổi khí hậu, cơ chế tài trợ không đầy đủ, và những khoảng cách đáng kể về kiến thức và năng lực.
Các giải pháp được đề xuất bao gồm tăng cường hợp tác khu vực, xây dựng năng lực cho mạng lưới nông dân địa phương, đa dạng hóa hỗ trợ tài chính và tăng cường khả năng tiếp cận các công nghệ bền vững. Các cuộc thảo luận đã nhấn mạnh tầm quan trọng của đổi mới sáng tạo do cộng đồng lãnh đạo, được hỗ trợ bởi các khuôn khổ chính sách hiện hành và quan hệ đối tác đa bên.
Chuyến thăm thực địa đến Cục Lúa gạo thuộc Bộ Nông nghiệp và Hợp tác xã Thái Lan đã làm phong phú thêm sự kiện. Các đại biểu đã tham gia trao đổi với các quan chức cấp cao, bao gồm Tiến sĩ Chitnucha Buddhaboon (Phó Tổng Giám đốc), ông Sommai Lertna (Chuyên gia Công nghệ Sản xuất Lúa gạo) và ông Kanoknop Klinla-or (Cán bộ Nghiên cứu Nông nghiệp). Cục đã trình bày các chiến lược thích ứng của Thái Lan đối với sản xuất lúa gạo, nhấn mạnh những tiến bộ trong tưới tiêu tiết kiệm nước, phát triển giống cây trồng và kỹ thuật canh tác thích ứng với biến đổi khí hậu. Chuyến thăm này cho phép những người tham gia kết nối chính sách, thực tiễn và nghiên cứu trong bối cảnh thực tế của ngành lúa gạo Thái Lan.
Buổi tham vấn kết thúc với lời kêu gọi mạnh mẽ về tăng cường hợp tác khu vực và tiếp tục hỗ trợ cho các giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu, lấy nông dân làm trung tâm. Các đối tác tái khẳng định cam kết chung của họ trong việc xây dựng hệ thống thực phẩm bền vững thông qua trao đổi kiến thức, thiết kế chính sách toàn diện và đổi mới công nghệ.
Điều quan trọng là sự kiện này không phải là một nỗ lực đơn lẻ, mà là một phần của chiến lược dài hạn, rộng lớn hơn được Tổ chức ECF hỗ trợ. Dựa trên nhiều năm hỗ trợ của ECF cho các dự án trình diễn lúa gạo thân thiện với khí hậu tại Việt Nam và Trung Quốc, hội thảo tham vấn này nhằm mục đích làm sâu sắc thêm đối thoại khu vực. Bằng cách tạo điều kiện chia sẻ kiến thức giữa các nhà sản xuất lúa gạo, các nhà nghiên cứu và các nhà hoạch định chính sách, diễn đàn này mong muốn đẩy nhanh việc áp dụng các chiến lược giảm thiểu biến đổi khí hậu hiệu quả trong canh tác lúa. Mục tiêu cuối cùng là thúc đẩy sinh kế bền vững và cải thiện khả năng phục hồi của các cộng đồng nông hộ nhỏ trước áp lực khí hậu ngày càng gia tăng.
Hội thảo này đánh dấu một bước tiến đáng kể trong việc đảm bảo một tương lai thích ứng với biến đổi khí hậu cho ngành trồng lúa trên khắp châu Á.
